مبحث يکم

ضمن مبحث «حکم نگاه مرد به زني که مي‌خواهد با او ازدواج کند»

روايات مسأله

روايت الهيثم بن أبى مسروق النهدى «محمد بن الحسن باسناده عن احمد بن محمد بن عيسى عن الهيثم بن أبى مسروق النهدى عن الحكم بن مسكين عن عبدالله بن سنان قال: قلت لابى عبدالله(ع): الرجل يريدان يتزوج المرأة، أينظر الى شعرها؟ فقال نعم، انما يريدان يشتريها باغلى الثمن». [وسائل، ابواب مقدمات النکاح، باب 36، ج 20، ص 89، ح 7]

آقاى خوئى مى‌فرمايند: در طبع قديم تهذيب در سند روايت الهاشم بن أبى مسروق النهدى ضبط شده كه در كتب رجال و اخبار نشانه‌اى از او نيست و نسخه صحيح همان طبع جديد تهذيب است كه در وسائل هم آمده و هيثم بن أبى مسروق النهدى ضبط نموده است كه از ثقات مى‌باشد.

اين سخن كاملاً درست است و نسخه‌اى از تهذيب را كه ما با نسخ معتبر تهذيب - كه گاهى با يكى دو واسطه با نسخه اصلى مقابله شده است - مقابله كرديم، هيثم [کلمه هيثم با کلمه هاشم که در زمان قديم بدون الف (=هشم) نوشته مي‌شده، بسيار شبيه بوده و چه بسا به هم تبديل شوند.] بن أبى مسروق نهدى است، اگر كسى به اسانيد ديگر هم مراجعه كند مطمئن مي‌شود كه الهيثم است، به علاوه كلمه هاشم به عنوان علم بدون «ال» استعمال مى‌شود و «الهاشم» مسلماً غلط است، چون استعمال «ال» بر سر اعلام و عدم استعمال آن سماعى است و در كلمه هاشم با «ال» از عرب شنيده نشده است.

حكم بن مسكين در سند تهذيب طبق تحقيق ثقة است [وثاقت اين راوي با دو مبناي «اکثار رواية الأجلاء عن الرجل» و «رواية أحد الثلاثة، ابن أبي عمير و البزنطي و صفوان» از مباني مورد قبول استاد مد ظله در توثيقات عامه ثابت است.]، او مكفوف و نابينا بوده و در بعضى از موارد «الحكم الاعمى» تعبير شده و اجلّاء روات مثل حسن بن محبوب، محمد بن الحسين بن أبى الخطاب، و خصوصاً ابن أبى عمير و احمد بن محمد بن أبى نصر كه «لايروون و لا يرسلون الا عن ثقة» كتاب او را روايت كرده‌اند.

لذا به نظر ما روايت، صحيحه است.

البته اين روايت در فقيه نيز وارد شده است با اين سند: سأل عبدالله سنان ابا عبدالله (عليه السلام). [من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 412، ح 4439]